Braniewo uzyskało prawa miejskie dwukrotnie: w 1254 i na prawie lubeckim w roku 1284. Jest jednym z najstarszych miast Polski i najstarszym na Warmii. Braniewo było pierwszą stolicą Warmii. Braniewo zapisało się także jako jeden z najważniejszych ośrodków szkolnictwa i nauki w Polsce. Przez lata miasto nazywano „Atenami Północy”.
W 1565 r. kardynał Stanisław Hozjusz sprowadził do Braniewa jezuitów. To oni założyli tu pierwsze w Polsce kolegium, seminarium diecezjalne oraz papieskie, które zapewniło miastu międzynarodową sławę. 12 czerwca 1812 przez Braniewo przejeżdżał Napoleon. Zatrzymał się na krótko przed ratuszem, wysłuchał dzwonu rozbrzmiewającego z kościoła p.w. św. Katarzyny i stwierdził, że chciałby go mieć w Paryżu. Dzwon ten, „dźwiękowy świadek przeszłości Braniewa”, wisi do dziś w dzwonnicy klasztoru benedyktynek Korneliműnster w pobliżu Aachen
Położenie miasta
Braniewo położone jest nad rzeką Pasłęką, która jest cenną ostoją bobrów i na całej swojej długości objęta jest ochroną w ramach Europejskiej Sieci NATURA 2000. Na terenie miasta znajduje się najmniejszy w Polsce i jedyny w województwie ogród botaniczno – zoologiczny , zorganizowany ponad 50 lat temu w średniowiecznej fosie obronnej, na terenie przedwojennego ogrodu botanicznego.
Przez miasto Braniewo przebiegają międzynarodowe szlaki komunikacyjne, które stanowią najkrótsze połączenie Europy Zachodniej z Północno-Wschodnią. W Braniewie nagrywane były sceny do filmu „Wkrótce nadejdą bracia”, reż. Kazimierz Kutz.
