„Elektrane Stanari“ je privatna kompanija koja posluje u pravnoj formi društva sa ograničenom odgovornošću za proizvodnju električne energije kao osnovne poslovne djelatnosti.
Termoelektrana
Tehnološki koncept
U maju 2010. godine, EFT – Rudnik i Termoelektrana Stanari d.o.o. i Dongfang Electric Corporation potpisali su ugovor o izgradnji termoelektrane snage 300 MW u neposrednoj blizini rudnika Stanari. Osnovni parametri tehnološkog koncepta TE Stanari su:
- Jedan blok instalisane snage 300 MW
- Kotao sa sagorijevanjem u cirkulacionom fluidizovanom sloju sa podkritičnim parametrima pare
- Parna turbina sa jednim međupregrijavanjem
- Vazduhom hlađeni kondenzator
- Povezivanje na 400 kV dalekovod
Postoje dva tehnička aspekta TE Stanari koja je izdvajaju od sličnih termoelektrana u regionu koje kao gorivo koriste ugalj: kotao sa sagorijevanjem u cirkulacionom fluidizovanom sloju (CFB) i vazduhom hlađeni kondenzator (ACC).
CFB Kotao
Kao čista tehnologija za sagorijevanje uglja, CFB tehnologija se od 1960-ih godina uspješno koristi širom svijeta. CFB proces karakteriše efikasno sagorijevanje širokog spektra goriva, istovremeno održavajući niske emisije.
Fleksibilnost goriva – relativno niske temperature u ložištu niže su od temperature omekšavanja pepela za skoro sve vrste goriva. Kao rezultat toga, projektovanje ložišta je nezavisno od karakteristika pepela, što omogućava korišćenje širokog spektra goriva.
Niske emisije SO2 – krečnjak je efikasan sorbent sumpora u temperaturnom rasponu od 815°C do 925°C. Efikasnost odstranjivanja SO2 u iznosu od 95% i više, demonstrirana je uz dobru iskorišćenost sorbenta.
Niske emisije NOX – niske temperature u ložištu od 850°C do 890°C, uz dovod vazduha u ložište, rezultiraju veoma niskim emisijama NOX.
Visoka efikasnost sagorijevanja – dugo zadržavanje čvrstih čestica u ložištu nastalo kao rezultat prikupljanja/recirkulacije čvrstih čestica putem ciklona, uz kontakt čvrstih čestica/gasa u ložištu prouzrokovan protokom vazduha u fluidizovanom sloju, rezultira visokom efikasnošću sagorijevanja.
Pepeo
Proces sagorijevanja u kotlovskom postrojenju TE Stanari odvija se u cirkulacionom fluidizovanom sloju. Ugalj se sagorijeva u ložištu, uz prisustvo značajne količine inertnog materijala, na temperaturama od ~850°C, što je značajno niže od temperature topljenja pepela, koje se odvija kroz više faza (od inicijalne deformacije do razlivanja).
Ugalj u dostavnom stanju sadrži i mješavinu različitih nesagorivih mineralnih materija, a pepeo zapravo predstavlja te nesagorive materije, nakon završetka procesa sagorijevanja.
U kotlovskom postrojenju TE Stanari pepeo se može izdvajati sa dna kotla ili u slučaju letećeg pepela ispod druge promaje kotla i ispod postrojenja vrećastog filtera. Pepeo sa dna kotla se iz ložišta evakuiše korišćenjem rotacionih hladnjaka pepela, gdje se otpadna toplota pepela ujedno koristi za regenerativno zagrijavanje dijela protoka osnovnog kondenzata. Nakon toga se preko 2 linije kofičastih transportera (horizontalni i vertikalni) odvodi u silos pepela sa dna kotla. Leteći pepeo se u najvećoj mjeri izdvaja u vrećastom filteru (izlazna koncentracija praškastih materija manja je od 30mg/Nm3), a zatim pneumatskim transportom prosleđuje do pripadajućih silosa.
Ispod silosa za prikupljanje i skladištenje pepela sa dna kotla i 2 silosa letećeg pepela, smještena je oprema za pražnjenje koja se sastoji od dva odvojena sistema za dalji transport. Prvi sistem podrazumijeva suvi transport kamionima-cisternama za dalju komercijalnu upotrebu do krajnjeg odredišta kupca, a drugi sistem podrazumijeva vlaženje pepela (vodom) i transport na deponiju.
Trajno deponovanje čvrstih ostataka sagorijevanja vrši se u dijelu rudnika gdje je završena eksploatacija uglja u posebno pripremljenim kasetama koje su obložene vodonepropusnom folijom u skladu sa savremenim principima i ekološki prihvatljivom tehnologijom.
Na samoj deponiji se vrši planiranje pepela utovarnom lopatom KOMATSU („WA-320“), kao i orošavanje vodom radi sprečavanja razvejavanja pepela. Po završetku deponovanja pepela, kasete će biti pokrivene folijom a površina iznad kasete rekultivisana.
27.07.2020.SERTIFIKAT O USAGLAŠENOSTI PDF
15.12.2016.FIZIČKO HEMIJSKE KARAKTERISTIKE PEPELA TE Stanari PDF
ACC
Para na izlazu trostepene turbine sa jednim međupregrijavanjem kondenzuje se u vazduhom hlađenom kondenzatoru.
Vazduhom hlađeni kondenzator je spoljašnjeg tipa sa prinudnom promajom, montiran na čeličnu konstrukciju i sačinjavaju ga višestruki moduli. Dimenzije površine koju zauzima ACC sistem su 70×59 m. Visina postolja za ventilator iznosi 32 m. Ugrađeno je ukupno 30 ventilatora, svaki sa snagom motora od 90 kW.
Osnovne prednosti ovog sistema jesu smanjen uticaj na životnu sredinu, kraće vrijeme izgradnje, lakše rukovanje i regulacija ukupnog sistema.
Ekonomski uticaj
Projekat izgradnje TE Stanari pruža jedinstvenu priliku za jačanje ekonomskog razvoja Bosne i Hercegovine kroz investiciju, dodatu vrijednost i otvaranje novih radnih mjesta.
Sa ukupnom vrijednošću investicije u iznosu od 500 miliona evra, razvoj rudnika i termoelektrane Stanari predstavlja najveću investiciju u energetskom sektoru Bosne i Hercegovine u poslednjih 25 godina. Neki od glavnih ekonomskih uticaja ove investicije su:
Otvorena nova radna mjesta tokom izgradnje
Više od 900 stalnih radnih mjesta biće otvoreno u rudniku i termoelektrani Stanari
Značajan dio ukupne investicije ostaje u domaćoj ekonomiji. Pored građevinske industrije BiH, angažovani su i dobavljači materijala i opreme, logistika, kao i druge uslužne djelatnosti
Pozitivan uticaj kroz direktne i indirektne prihode u obliku poreza i doprinosa
Privlačenje novih stranih investitora u region
Značajni sekundarni ekonomski uticaji na region.
Lokalne firme agažovane u procesu izgradnje stekle su dragocjeno iskustvo i reference, što je posebno važno s obzirom na to da se očekuje realizacija sličnih projekata u narednim godinama.
Puštanje u rad TE Stanari, sa očekivanom godišnjom proizvodnjom od 2 miliona MWh, ima pozitivan uticaj na sigurnosni aspekt snabdijevanja električnom energijom za potrošače u Bosni i Hercegovini i regionu, posebno imajući u vidu činjenicu da su neka od postojećih postrojenja za proizvodnju električne energije u regionu zastarjela i da će se ukupna potražnja električne energije u regionu povećati.
TE Stanari u brojkama
Planirana godišnja proizvodnja električne energije u TE Stanari iznosi 2 miliona MWh
Godišnja potrošnja uglja u termoelektrani iznosiće 2,3 miliona tona
Maksimalan broj radne snage angažovane na gradilištu dostigao je broj od 1.000 radnika
Više od 15.000 projektnih dokumenata izdatih tokom procesa projektovanja
55.000 m3 betona i 5.500 tona armature ugrađeno je u objekte termoelektrane
Montirano je 19.600 tona elemenata čelične konstrukcije
13.5 km podzemnih cjevovoda
U okviru termoelektrane postoji 50 različitih objekata
Najviša konstrukcija na gradilištu termoelektrane je dimnjak – 150 m
Ukupna dužina ugrađenih energetskih kablova prelazi 1.000 km
Više od 50.000 tona opreme isporučeno je na gradilište
Dinamika izgradnje
Datum stupanja EPC ugovora na snagu:
21. decembar 2012. godine
Planirani rok za završetak izgradnje TE Stanari:
21. septembar 2016. godine
Početak montaže čelične konstrukcije:
septembar 2013.
Početak montaže turbine:
jun 2014.
Završen hidraulički test kotla:
decembar 2014.
Prve količine uglja dopremljene na TE:
juni 2015.
Puštanje TE Stanari u komercijalni rad:
septembar 2016. godine