Od prapočetka, od Prve generalne skupštine Udruženja za osnivanje javne opštinske biblioteke, 2. januara 1859. godine, Gradska biblioteka u Somboru bila je neprekidno do 1920. podstanar Gradske kuće. Njen utemeljitelj i dugogodišnji bibliotekar bio je finansijski službenik Karlo Bijelicki (1813-1878). U najranijim decenijama postojanja glavninu knjižnog fonda činila je nemačka knjiga. Od 22.687 knjiga u 1881. godini na nemačkom jeziku je 19.582, na mađarskom 2595, na srpskom 352 i 158 knjiga na latinskom, francuskom i drugim jezicima.
Seleći se, potom, u međuratnim i prvim posleratnim godinama kao beskućnik, polovinom pedesetih godina minula veka našla je svoj prvi krov u susedstvu Grašalkovićeve palate, u zgradi nekadašnje Mađarske čitaonice, sazidanoj između 1884. i 1886. u eklektičkom stilu. U uređenom prostoru danas su smešteni Dečje odeljenje i uprava.
Zbog narastajućeg knjižnog fonda odeljenje odraslih je krajem šezdesetih godina našlo nov smeštaj u Glavnoj ulici, u broju 11, po iseljenju Narodne banke. Gradnju jednospratnice, u stilu neorenesanse, 1877. godine finansirala je Somborska štedionica, koja je osnovana 1868. Amblematika košnice sa dve pčele, iznad ulaznih vrata, posle jednog veka dobila je tako novu, prosvetiteljsku, sadržinu. Nagrada za marljivost posetiocima nije više novac nego znanje. Uz pozajmno odeljenje i knjigoveznicu u prizemlju, na spratu se sada nalaze Odeljenje za katalogizaciju, sa Čitaonicom za naučni rad, Zavičajno odeljenje, Odeljenje za razvoj i unapređenje bibliotečke delatnosti i Odeljenje opštih poslova.
Dogradnjom biblioteke, zgrade na tri nivoa, od 1988. godine Biblioteka dobija novi prostor za knjigu i posebne zbirke i postaje mesto savremenijeg poslovanja.
Novi ozbiljniji iskorak projektom New City – Probuđeni grad Biblioteka beleži od 1999. godine renoviranjem, uređenjem i novim programskim konceptom.
U 2009. godini, obeležavanjem 150 godina neprekidnog rada Biblioteka nastavlja programima i projektima uređenje i opremanje odeljenja, digitalnih čitaonica i Kongres centra 025, uz programe Biblionet 09, Veljkovi dani, izdavačku produkciju i matičnu delatnost.
Političko-teritorijalnom organizacijom Somborske opštine 1963. godine Gradskoj biblioteci pripojene su Narodne knjižnice i čitaonice, kao 14 ogranaka. Novim Zakonom o bibliotekarstvu 1994. godine postala je matična biblioteka Zapadnobačkog okruga.
U dugovekom životu Biblioteke njeni upravnici često su bile ličnosti višeg duhovnog reda – arhimandrit Stefan Ilkić, istoričar kulture i njen do danas jedini biograf i hroničar Radivoj Plavšić, književnici Janoš Herceg i Miro Vuksanović.
Celokupan bibliotečki fond u jubilejskoj godini sadrži preko 340.000 knjiga, najviše na srpskom, mađarskom i nemačkom jeziku, i množinu naslova periodike (novina i časopisa). Jezgro Biblioteke čine danas zavičajna zbirka (5.000 knjiga), zbirka stare knjige, spomenika kulture (300 knjiga) i zbirka retke knjige (400 knjiga), uz vredan fond naučne knjige.
Uporan u nastojanju da istraje u podizanju gradskog čitališta, daleke 1859. godine Karlo Bijelicki se obratio somborskom Magistratu rečima koje se i posle veka i po čitaju kao zavetna poruka i pred budućnošću:
Čovečanstvo koje danas živi ne može svome potomstvu ostaviti uzvišeniji, dostojniji i pun blagoslova spomenik sećanja i ne može se u tolikoj meri zadužiti za zahvalnost kao osnivanjem jedne ovakve vlastite biblioteke koja će gradu služiti na veliku čast.
ODELJENJA: